Spółdzielnia, Net-billing, czy 80/20? Rozwiewamy wątpliwości prosumentów! (Aktualizacja 2025)

Witajcie drodzy przyszli i obecni prosumentci!

Jako Komitet Założycielski, nieustannie pracujemy nad tym, by ułatwić Wam podejmowanie świadomych decyzji w kwestii energetyki odnawialnej. Ostatnio zasypaliście nas pytaniami o opłacalność różnych systemów rozliczeń energii – net-meteringu, net-billingu i coraz popularniejszych spółdzielni energetycznych. Postanowiliśmy więc przygotować dla Was kompleksową, zaktualizowaną analizę, uwzględniającą wszystkie najnowsze zmiany i Wasze sugestie.

Przygotujcie się na sporą dawkę wiedzy, która pomoże Wam wybrać rozwiązanie najlepiej dopasowane do Waszych potrzeb!

Zanim zaczniemy: WAŻNE!

Pamiętajcie, że poniższe informacje mają charakter ogólny i służą jedynie celom edukacyjnym. ZANIM podejmiesz jakiekolwiek decyzje, koniecznie skonsultuj się z doradcą energetycznym, prawnikiem i księgowym! Upewnij się również, że znasz aktualne przepisy i warunki umów. My dokładamy wszelkich starań, by informacje były aktualne, ale przepisy zmieniają się dynamicznie.

1. Kontekst prawny i aktualne systemy

W Polsce funkcjonują obecnie trzy główne systemy rozliczeń dla prosumentów:

a) Net-billing (dla nowych instalacji)

• Obowiązuje od marca 2022 roku.

• Mechanizm:

  • Sprzedajesz nadwyżki energii do sieci po cenie referencyjnej (ustalanej przez URE).

  • Kupujesz energię z sieci po cenie detalicznej (energia + opłaty dystrybucyjne).

• Wady: Niska opłacalność przy dużej nadwyżce i niskiej autokonsumpcji (różnica między ceną sprzedaży a zakupu).

• Zalety: Może być korzystny przy bardzo wysokiej autokonsumpcji (bliskiej 100%).

b) System 80/20 (net-metering – TYLKO DLA ISTNIEJĄCYCH UMÓW)

• Dostępny tylko dla tych, którzy zawarli umowy przed marcem 2022 roku.

• Mechanizm:

  • Za 1 kWh oddaną do sieci otrzymujesz 0,8 kWh kredytu na przyszłe zużycie.

  • Opłaty dystrybucyjne: Naliczane za całą energię pobraną z sieci, nawet jeśli jest pokrywana z kredytu.

• Ryzyko: Umowy wygasają, a prosumenci zostaną przeniesieni na net-billing.

c) Spółdzielnie energetyczne (model 60/40 – PRZYKŁADOWY MODEL)

• Mechanizm:

  • 60% oddanej energii (1 kWh → 0,6 kWh) to kredyt na obniżenie rachunku.

  • Kluczowa korzyść: Zwolnienie z zmiennych opłat dystrybucyjnych za energię pobraną z sieci! To BEZWZGLĘDNIE SPRAWDŹ w statucie spółdzielni, umowie z dostawcą i obowiązujących przepisach!

  • Sprzedaż nadwyżek: Możliwa tylko wewnątrz spółdzielni po 90% ceny rynkowej (jeśli pozwala na to statut i umowa).

• Ryzyko regulacyjne: Zmiany przepisów, opłaty dystrybucyjne, ograniczenie sprzedaży nadwyżek.

2. Porównanie systemów

3. Kiedy warto rozważyć spółdzielnię 60/40?

Scenariusz 1: Niska autokonsumpcja (<70%)

Dane:

• Produkcja: 6000 kWh/rok
• Zużycie: 4000 kWh/rok
• Nadwyżka: 2000 kWh

System 80/20:

• Kredyt: 1600 kWh
• Koszt: Opłaty dystrybucyjne za 1600 kWh pobrane z sieci:
  1600 × 0,95 zł = 1520 zł/rok

Spółdzielnia:

• Kredyt: 1200 kWh
• Koszt: 2800 kWh × 0,65 zł = 1820 zł/rok (tylko energia, brak opłat dystrybucyjnych)

Wniosek:

Spółdzielnia może być opłacalna, jeśli unikniesz opłat dystrybucyjnych i będziesz mógł sprzedawać nadwyżki wewnątrz spółdzielni. Sprawdź to dokładnie!

Scenariusz 2: Wysokie opłaty dystrybucyjne (>0,35 zł/kWh)

Formuła:

Zysk w spółdzielni = (Oszczędności na opłatach) − (Strata energii × Cena energii)

Przykład:

• Oszczędności na opłatach: 2000 kWh × 0,30 zł = 600 zł/rok
• Strata energii: (80% – 60%) × 2000 kWh × 0,65 zł = 260 zł/rok
• Zysk netto: 600 – 260 = 340 zł/rok

4. Kiedy lepiej pozostać przy systemie 80/20 lub rozważyć net-billing?

• Wysoka autokonsumpcja (>80%):
  • Mniejsze zapotrzebowanie na energię z sieci, niskie opłaty dystrybucyjne.
• Krótki okres do wygaśnięcia umowy (<2 lata):
  • Sprawdź kary za przedterminowe rozwiązanie umowy!
• Brak dostępu do stabilnej spółdzielni:
  • Lepiej pozostać przy sprawdzonym rozwiązaniu.

5. Ryzyka i przyszłość systemów

• System 80/20: Może zostać zastąpiony net-billingiem.
• Net-billing: Korzystny przy bardzo wysokiej autokonsumpcji, inaczej mniej opłacalny.

• Spółdzielnie: Szansa na dotacje, ale wymagają stabilności i profesjonalnego zarządzania. Uważaj na upadłość, niekorzystne zmiany w statucie, konflikty i niekompetencję zarządu! Rozważ magazyn energii, aby zwiększyć autokonsumpcję.

6. Zalecenia krok po kroku

Oblicz autokonsumpcję:

Autokonsumpcja (%) = (Zużycie własne / Produkcja) * 100

• < 70% → Spółdzielnia 60/40 może być korzystna.
• 80% → System 80/20 (jeśli umowa obowiązuje) lub net-billing.

Sprawdź opłaty dystrybucyjne:

• Czy są wyższe niż 0,35 zł/kWh?

Oceń stabilność spółdzielni:

• Liczba członków, historia, wsparcie prawne, kondycja finansowa, transparentność, opinie.

Wykonaj indywidualną symulację:

• Porównaj koszty w obu systemach, uwzględniając swoje dane. Traktuj kalkulatory online jako pomoc, a nie wyrocznię.

7. Podsumowanie: Co wybrać?

Kluczowy wniosek

Dla wielu, szczególnie z niską autokonsumpcją, spółdzielnia 60/40 może być opłacalna, ale TYLKO jeśli zwolnienie z opłat dystrybucyjnych jest GWARANTOWANE, a spółdzielnia jest STABILNA i DOBRZE ZARZĄDZANA.

System 80/20 to opcja tylko dla osób z wysokim zużyciem własnym i obowiązującymi umowami.

Net-billing jest często najmniej korzystny dla nowych prosumentów z niską autokonsumpcją – rozważ dołączenie do stabilnej i dobrze zarządzanej spółdzielni, lub jeśli planujesz bardzo wysoką autokonsumpcję.

Pamiętaj:

• Rozważ instalację magazynu energii.

• Zbadaj kwestie podatkowe.

• Monitoruj zmiany prawne.

WAŻNE ZASTRZEŻENIE:

Niniejsza analiza ma charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowi porady prawnej, finansowej ani inwestycyjnej. Przed podjęciem jakichkolwiek decyzji, skonsultuj się z odpowiednimi specjalistami (doradcą energetycznym, prawnikiem, księgowym). Ceny energii, opłaty dystrybucyjne, przepisy prawa oraz warunki umów mogą ulegać zmianom. Autorzy analizy nie ponoszą odpowiedzialności za decyzje podjęte na podstawie zawartych tu informacji. Kluczowe jest samodzielne i BEZWZGLĘDNE potwierdzenie możliwości zwolnienia ze zmiennych opłat dystrybucyjnych w systemie kooperatywnym oraz zweryfikowanie wszystkich warunków umowy ze spółdzielnią.

Źródła: Ustawa o OZE, pv magazine International, analizy REScoop, dane Ministerstwa Klimatu (2025), informacje o cenach energii (np. z Trading Economics, Statista), informacje o opłatach dystrybucyjnych (np. z cms.law, pse.pl), informacje o programach wsparcia (np. „Mój Prąd”).

Mamy nadzieję, że ta analiza rozwiała Wasze wątpliwości. Jeśli macie pytania, zapraszamy do dyskusji w komentarzach!

Zespół Komitetu Założycielskiego